Po qe se s’ke pleq, thonë këndejpari, është mirë që t’i blesh. Mençuria, kujtimet dhe atdhedashuria e pleqve dhe plakave të këtushme, është një vlerë kombëtare që meriton të afirmohet. Reshit Ahmeti ishte kërçovari i fundit që erdh në Bukuresht, para se të krisë Lufta e dytë botërore. Jetoi deri para një viti, duke lënë këtu e në Xhurxhu, Zendelin dhe Adilen me fëmijët e tyre. Ka patur fatin ta njohë edhe poetesha shkupjane: Puntorie Ziba. Jetonte në zonën e Lulishtes Mbretërore të Karlit (Parcul Carol). Adilja është e martuar për një vllah (Mihai Tache), në Xhurxhiu. Kanë dy goca, që të dyja studente, në Universitetin e Bukureshtit. Anëtarë të ngushtë të familjes së tyre, është edhe Kumrija e Bukureshtit, e martuar për një tatar. Sëbashku me Refet Kadriun e Lisecit, e kishin pas njohur edhe Adrenin. Kishin marrë pjesë madje, edhe në varrimin e tij (1947).

Me ta kish qenë edhe një shqiptar i Porojit Ramiz Haliti. Edhe ai ka ndërruar jetë, duke lënë pas, gruan, Marianën dhe përmallimin e tyre të hatashëm, ndaj farefisit që kanë në vendlindje. Për fat të keq, është një fatmjerim yni i pafalshëm, që  e harrojmë familjen. Më kot mburremi se jemi të fesë së të parëve tanë (katolike), apo asaj të pushtuesit (islamike), derisa nuk dimë të përkujdesemi për njerëzit më të afërt. Nuk e themi këtë për të gjithë, por për një serë harrestarësh, që i harrojnë madje edhe vlerat e vatanit, duke rendur pas çallamit. Në trojet e depersonalizuara nga sundimi osman dhe ai pansllavist, të rrallë i kemi ata që e përkrahin vazhdimisht, me ndërgjegje e përkushtim, çështjen kombëtare.

Është karakteristik fakti se pjesa dërmuese e korçarëve të këtushëm, në pikpamje të martesës, ua shkonin tetovarëve dhe kërçovarëve, pjesa dërmuese e të cilëvet u martuan me rumune. Kur u vjente koha për martesë, korçarët martoheshin me shqiptare, qoftë të lindura këtu, apo të prura nga Shqipëria, siç është rasti i Thanas Kristo-Rëmbecit, i cili u martua në moshën 53 vjeçare, me një mjeke nga Tirana. Nuk kanë fëmijë por kanë një jetë pa brenga, kujtime të bukura, dhe krenarinë kombëtare se kanë bërë diç për të mirën e shqiptarëve dhe Shqipërisë: Kanë përkrahur Kosovën, kanë afirmuar Shqipërinë, kanë përhapur librin shqip, kanë rruajtur thesarët e Shoqërisë “Drita”. Xha Nasi shpesh na e tërheq vërejtjen mos kalojmë nga tema në temë, kur shkruajmë për një subjekt. E dini si veprojnë kinezët? i themi. Kur ulen në tryezë, nuk shijojnë vetëm njërin, por një serë ushqimesh: nga të gjitha nga pak. Kështu e kemi edhe ne. Që mos ta mërzisim lexuesin vetëm me bigorafinë e një bozaxhiu, detyrohemi të kalojmë nga therrat e Kërçovës te lulet e Korçës. Duke vepruar kështu, na duket se kalojmë nga shqiptarizmi në shqiptarizëm, duke i afruar, afirmuar dhe bashkuar vlerat e diasporës, në një tërësi unike.

Gajranët e furnizonin Asdrenin, me ve dhe mish qengji

Përveç Idriz Haqifit të Shipkovicës, Asdrenin e kanë njohur edhe Jusuf Hamzai dhe Ahmet Bama i Siniçanit, si dhe  Rizvan Memeti, i shpërngulur, nga Topojani i Kuksit, në Pirok të Tetovës, ku ka lënë dy djem: Rexhepin, që gjendet në Hamburg, dhe Maliqin, që punon në Teteks. Porsi Daut Ismaili i të njëjtit fshat, ushtroi profesionin e ëmbëltorit në Bukuresht (1930-1940). Bukureshtin e kanë frekuentuar edhe do ëmbëltorë tjerë nga Çajleja: Abazi, Maksuti, Abdullau. Sinan Kadriu, me prejardhje nga fshati i Murat Isakut, ish-arsimtar i gjuhës shqipe në Sh.F. Liria të Tetovës.  Si pasojë e do lëvizjeve ideologjike, së bashku me Xhemajli Vejselin (që u ndal në Bullgari), në vitet ‘50-të, Sinani ua mbathi këmbëve, dhe u vendos në Konstancë. Ka patur fatin edhe ai të bëjë do sevape: të marrë pjesë në varrimin e Asdrenit, në varrezat e Shën Premtes, të Bukureshtit. Sipas tij, Asdreni shkonte në komunën Kosharen të Jallomicës. Atje njihej me xhaxhain e tij: Raif Kadriun, edhe ky nga fshati Gajre. I shkonte muhabeti, edhe me Sabit Kadriun. “Vjente te ne përgjatë vikendit, ndërsa ne, sa herë që shkonim në Bukuresht, i dërgonim vezë”.

Siç po shihet, shqiptarët nuk ishin vetëm ëmbëltorë të rëndomtë, por edhe tregtarë të imtë: i tregtonin arrat, pasulin, madje edhe vetë. E shisnin mallin me ve. Gajranët e Koshares, ndër të cilët edhe Idriz Islami, e furnizonin Asdrenin përgjatë pranverës, me rastin e Pashkëve, edhe me mish qengji. Pokështu vepronin edhe me doktor Topën. Asdrenin e përkrahte edhe Haqif Selmani i Reçanit dhe Sefedin Maksuti i Novo Sellës. Nga ana e zotit Kadriu, kuptojmë se miq të ngushtë me Asdrenin dhe doktor Topën, ishtin Seadini dhe Nuhiu, ky i fundit ëmbëltor në komunën e Korabisë. Kish Sevdiun, që jetron në Amerikë, sidhe dy vajza të bukura që jetojnë sot e kësaj dite: njëra në Karakal e tjetra në Turqi.

Asllan Rexhepi i Kotlinës, bashkëluftëtar i Bajram Currit

U lind në fillim të shekullit të shkuar (1900), dhe jetoi deri më 1979. Ishte me prejardhje nga Kotlina e  Kaçanikut. Ka patur fatin ta njohë dhe të luftojë së bashku me Plakun e Maleve, atdhetarin dhe revolucionarin e shquar demokrat, Bajram Currin (1862-1925), udhëheqës i lëvizjes shqiptare për bashkimin trojeve etnike. Nga Bajram Curri mbante si kujtim orën e xhepit me qustek, që ia kish dhënë në vitin 1921. Ishte kujtimi më i bukur i jetës së tij. Kishte të drejtë të kenohet me të. Sa herë që vjente në vendlindje, ua tregonte këtë suvenir historik, dashamirëve të shqiptarizmit. Ishte mik i ngushtë me Fadil Hoxhën. Kishte prirje për diplomaci. Thonë se qysh para 40 vitesh, ka pajtuar nam gjaqesh në Drenicë.

Viteve të fundit jetonte në Rrugën Mashina de Pëine (Makina e Bukës), (nr. 12, Bloku OD 39, kati 2, apartamenti 10), në kantierin Kolentina. Për hartuesit e historisë nacionale, janë të nevojshme edhe elementet e adresës, ngase ja, kalojnë vite e dekada, e ende shqiptarët nuk e dinë ku ka banuar Nikolla Naço, apostull i shqiptarizmit, apo ku gjendet varri i tij në Bukuresht. Fajet për këtë, pikësëpari i ka diplomacia e trembur shqiptare, ajo që asnjë telefonatë nuk është në gjendje t’ua bëjë, bijve dhe bijave të rilindasve tanë. Po qe se preket kush për këtë vërejtje, le të shfletojë nenin shtatë të Kushtetutës së këtij vendi, e të shohë se si Rumania, përkujdeset më shumë se Shqipëria, për diasporën dhe rumunët tejmatanë kufirit. Po qe se ua thua këtë përmes telefonit, ta pret me sëpatën e dardharit: “Nuk merret ambasada me punë të këtilla”.

Pasi ka bashkëvepruar me Plakun e Maleve, Asllani ka marrë pjesë, edhe në lëvizjen antifashiste shqiptare, që nga viti 1941. Në vitin 1945 e ka përjetuar Tragjedinë e Tivarit, por shpëton, duke mbetur me dy plagë në këmbën e djathtë. Vëllau i tij, Selami, mbetet pa krahun e mëngjër. Asllani shkon në Rumani përmes Shkodrës (ku jeton një vjet), dhe Ulqinit, ndërsa, Selami, shkon në Stamboll, ku merret me tregti, duke i përkrahur fuqimisht shqiptarët, në kohën e e kobshme të Rankoviqit, kur si pasojë e marrëveshjeve të fshehta serbo-turke, pasoi një ekzod masiv i shqiptarëve të Kosovës dhe Maqedonisë në shkretëtirat e Anadollit. Gjatë qëndrimit në Rumani, ku ish martuar me zonjën Florika, Asllan Rexhepi dha kontribut për ngritjen e një xhamie në Lulishten e Mbretit Karol, ndihmoi Asdrenin dhe ua rregullonte “teskeret”, bashkëvendasve të tij. Për disa thonë se edhe i ka spiunuar, ngase kishte lidhje, me nëntokën komuniste të Çausheskut. Kurmi i tij prehet, në varrezat islamike të Bukureshtit.

Asdreni në Bukuresht, në gjirin e një familjeje korçare