Zogu i zjarrit që e vërtit botën

         

          Para 33 vjetësh (1973), Ilir Kosova na shkruante se na ndiqte sigurimi i Titos, pa e përmendur faktin se sigurimi i tij ishte një monstrum ballkanik i spiunëve të Beogradit që e ndiqnin Titon dhe Fadilin, shqiptarët e Dardanisë, rumunët e Timokut, hungarezët dhe gjermanët e Vojvodinës, kroatët, boshnjakët dhe sllovenët, por jo edhe bullgarët e serbizuar të Maqedonisë, ilirët e sllavizuar të Malit të Zi, ose romët e Shumadisë. UDB-ja ishte shtriga komuniste që ia kurdiste mikrofonat Titos, edhe pse ai ia kriste gjumit me mikrofonin në shtrat. Thonë se Fadil Hoxha ishte ai që e zbuloi të vërtetën lidhur me mikrofonat që ia kishte instaluar Rankoviqi në banjë. Lazim Rexhepi më kot e kritikon Fadilin në Romanin e ditëve të mia (dorëshkrim), edhe pse ende nuk dihet në ai i admironte më shumë mikrofonat apo Jovankën! Tridhjetë vjet më vonë, të njëjtën vërejtje, se na kërkon sigurimi i Titos, tashmë si shaka, na e dërgon edhe një shqiptar i Suedisë, Mavruz Ymeri (2003). Kush është ky?

          Të themi se ky është djali i Ajvaz Vokës, dikush mund të na akuzojë për nepotizëm, kur vëllai shkruan për vëllanë, ose babai për mamanë. Mavruz Ymeri është armiku i trefishtë: i përtacisë, i pandjeshmërisë së atyre që nuk përkujdesen për të afërmit e vet dhe i politikës bolshevike të atyre që e përgjakën Ballkanin, duke u servirur popujve të vet shovinizmin në vend të mirëqenies. Me një fjalë, ky është shqiptari që e dinte se para se të binte Muri i Berlinit, do të binin komunistët nga pushteti. Themi se do të binin, edhe pse ende nuk kanë rënë, ngase po të kishin rënë, Shipkovica e tij nuk do të priste ndihmë nga Perëndimi, por do ta joshte Perëndimin për inkuadrim në fabrikat e saj, që nga Puçaleni e deri në Puçovllas. Ky është pra, djali i las Ajvas, shqiptari që e solli Mustangun e Amerikës në zemër të Sharrit, i biri i shqiptarit që shkonte në këmbë deri në Tetovë, për ta blerë një gazetë shqipe, për t’u komunikuar bashkëvendësve të tij se në vend të emisarëve të Rusisë ose të Serbisë, do të vijë dita kur do të vijnë ata të Amerikës, për të bërë drejtësi, mirëqenie dhe barazi.

Nuk e dimë në e kanë përmirësuar statusin social të Dardanisë, por e dimë se vetëm në një metropol ballkanik, 40% atyre që dominonin në strukturat më të larta të Parlamentit dhe të Qeverisë, ishin funksionarë dosjesh me një të shkuar të ngarkuar. Edhe sa do t’i durojmë vallë? Thonë se si pasojë e tyre, rumunët, bullgarët dhe shqiptarët i ka kapluar varfëria. Edhe pas përmbysjes së komunizmit nga pushteti, ishin ata që rendnin pas kolltukut, pas lekëve dhe lojërave të ndyta të partisë? "Atë që bën partia, as djalli nuk mund ta bëjë". Kështu thoshte babai i Mavruzit, malësori që i ndiqte lajmet e Evropës së Lirë dhe të Zërit të Amerikës, para se të binte vëllai i tij në kthetrat e sigurimit sllavo-shqiptar (1975). Mavruz Ymeri është tetovari i Halmstadit që e vërtit botën, pjesëtar i diasporës që nuk di të ndalet. Nga nuk e gjen këtë fluturimtar? Që nga Kalifornia e deri në Ukrainë, që nga Prishtina e deri në Janinë, që nga Gjakova e deri në Tetovë-Mavrovë-Elbasan-Durrës-Portorozh-Berlin-Hamburg-Kopenhagë-Suedi. Kushdo që e ka njohur, ka konstatuar se është armik i përbetuar i përtacisë. Për të siguruar ekzistencën, i ati i tij, që nga mosha 11 vjeçe e pati goditur hyzmeqar në fshatrat e fushës. Zgjohej që me zgjimin e zërit të tellallit, për t’i ruajtur buajt në varreza. Bushtrat e bolshevizmit e kishin prekur edhe Maqedoninë.

U tërbuan udbashët e republikës kur kuptuan pas 20 vjetësh, se vëllai i tij sillte valixhe me libra e revista nga ish-kryeqendra e Shqipërisë së mërguar. Në disa prej tyre bëhej fjalë për dhunën e ushtruar ndaj shqiptarëve që kërkonin liri, drejtësi dhe barazi (Mehmet Gega, Arben Xhaferi, Hysniqemal Sherifi, Rafi Halili, Gafur Loku, etj./etj./etj.). Mavruzi asokohe kishte krijuar përvojë mërgimtari. Ishte mërgimtari i parë i trojeve shqiptare të Sharrit që e zgjodhi Suedinë si model të demokracisë parlamentare evropiane. Gjatë ushtrimit të zanatit të muratorisë, që nga Bosnja e deri në Beograd, Zagreb e Rjekë, kishte konstatuar se shqiptarit mund t’i ndihmosh më shumë duke punuar me një të huaj, se sa me një shqiptar. Ky është mendimi i tij, që dikujt mund t'i duket i çuditshëm. Pse? Ngase duke u shoqëruar me të huajin, së pari e përvetëson gjuhën e tij, pastaj të jepet rasti të njohësh tradita e mentalitete popujsh e fesh të tjera. Ndoshta mu kjo ka ndikuar që të krijojmë admirim ndaj Kadaresë dhe alergji ndaj fanatizmit që ende i mundon motrat dhe nënat tona. Vaj halli për shqiptarët e gjorë! Gjëmon lodra e Petre Përliçkos klubeve të Gjorçe Petrovit dhe gjëmon lodra e ramazanit në zemër të Sharrit. Ku janë ato shoqëri kulturore-artistike shqiptare, që funksiononin atëherë kur ndiqej kënga shqipe dhe flamuri shqiptar? Ku janë ata që s'janë?

 

 Simbol i luftës kundër përtacisë

 

Në vend të muhabetit, Mavruzi respekton diktaturën e punës, shijen e lumturisë dhe burimin e dashurisë. Pse? Ngase vetëm puna dhe dashuria mund ta vërtitin botën. Zoti i do më shumë ata që ia krisin gjumit të lodhur nga puna. Këtë kanë filluar ta kuptojnë edha ata që e shohin se nuk shkon vetëm me gjumë e gjezdisje, me muhabet e me përtaci.  Mavruz Ymeri është jo vetëm simbol i luftës kundër urrejtjes dhe përtacisë, por edhe kryeprotagonist i librit të dr. Karl Rune Personit “Eldfagel till salv”. U shkrua gjatë vitit 1998 dhe u botua gjatë vitit të çrobërimit të Kosovës nga persekutuesit mesjetarë të kolonializmit serb (1999). Libri e pa dritën e botimit pas frymëzimeve të një odiseje që patën bërë autori suedez dhe shqiptari i Sharrit, që nga Suedia, Ukraina e Rumania, e deri në Bullgari, Maqedoni, Shqipëri, Slloveni, Austri, Gjermani, Danimarkë, Suedi. Në 103 faqet e tij përshkruhen rrugët dhe bukuroshet e Ukrainës, bukuritë e Rumanisë, familja e Xhelku Maksutit në Bukuresht, lakmia e doganierëve bullgarë, mikpritja shqiptare, përpjekjet e NATO-s për shpartallimin e inkuizicionit serb në Kosovë.

Si banor i Suedisë, në këtë përmbledhje reportazhesh, tetovari i Halmstadit paraqitet si një zog zjarri që nuk degdiset kurrë. Me të vendosur në Skandinavi, krahas suedezëve e përkrahin kosovarët Riza Hasangjekaj, Sherif Gjonbalaj, Halit Ymer Voka. Në Tiranë njihet me gocat e Lasgush Poradecit, ndërsa në Evropë me shkrimtarë, gazetarë, politikanë dhe këngëtarë të shquar. Me të kthyer në vendlindje, e provokojnë klyshët e komunizmit, që nga Tetova e deri në Portorozh e Lubjanë dhe në vend që të pësonte ky, pësonin provokatorët. Në prag të shpartallimit të Jugosllavisë, autoritetet komuniste të komunës së Piranit mundohen t'ia nacionalizojnë pasurinë e patundur që kishte në rrethinat e Portorozhit. Nga Sllovenia, para se t'i rikthehej Suedisë, e viziton Amerikën. Shkon deri në Floridë. Duke fluturuar autostradave të Hungarisë për të arritur te e dashura e tij në Slloveni, rrokulliset me makinë në do shkrepa. Limuzina bëhet hi e pluhur, ndërsa ky del nga hiri si feniksi, me gjymtyrë të thyera, por falë përkujdesjes suedeze, shërohet dhe e merr jetën që nga fillimi. Jeta është përgatitje për dashuri. Ajo fillon me fillimin e ditës. Sa herë që zgjohet nga gjumi, e kujton Zotin, Atdheun dhe mamanë. Nuk ka marrë pjesë në luftë, por e ka ndihmuar mamanë dhe njerëzit me halle.

Vlen ta përsërisim edhe një herë faktin se Zoti i do më shumë ata që i kaplon gjumi të lodhur nga puna. Zoti e ndihmon të ketë shëndet, disponim për punë dhe fitime modeste. Di ta shijojë jetën, t’i zgjedhë dashamirët dhe t’i injorojë hajdutët dhe haramxhinjtë që na turpërojnë nëpër botë. Është pronar i një firme makinash të ndërtimtarisë. 20 vjet e ka përkrahur një shqiptar në studime. “Lëri letrat, ëndrrat dhe vendin ku s’ka para, i thotë. Dil në Perëndim, puno, fito dhe mos u korit duke pritur të tjerët të të ndihmojnë!”. Nuk e dimë në e ka kuptuar faktin se shkrimtarët kanë jetë të ngatërruar, siç e kishte edhe Eminesku, një ëndërrimtar i huaj që i admironte shqiptarët dhe gjuhën e tyre të shenjtë. Vëllai i tij i parapëlqente studimet universitare qysh në bankat e shkollës fillore, por si pasojë e frymëzimeve, shqetësimeve ballkanike dhe angazhimeve publicistike, në vend të Perëndimit u vendos në Lindje. Për më tej, është më mirë të heshtim se sa të flasim. "Po qe se do të heshtni, mençurinë tuaj do ta tregoni", thotë një mendimtar yni që e humbi betejën në fushë të polemikës me Kadarenë (Rexhep Qosja). Për të dëshmuar se vendlindja e tij ka edhe "vetëlavdimtarë", po e thyejmë heshtjen me këtë rast, duke e bërë publike të vërtetën se vëllai i tij s’është kush tjetër, veçse autori i këtij portreti.