Shqiptarrėt
e Berlinit.
Takimet
me Seferin janė tė shkurtėra e impresive. Porsi gjermanėt, pėrherė e
gjen duke lexuar, duke ushtruar, duke studjuar, duke punuar. Qetėsinė dhe kėnaqėsinė
shpirtėrore, i ka dhunti tė
Zotit. Modestia e
tij ėshtė e njė niveli tė lartė. Edhepse ende s i kishte mbushur
tridhjetė pranvera, ai dintė tė japė kontribute konkrete pėr mbarėvajtjen
e shqiptarizmit nė diasporė, duke ekspedituar kur duhej, nam ilaēesh pėr
sivėllezėrit e vet nė Kosovė e Maqedoni, duke marrė pjesė nėpėr debate
internacionale pėr mbrojtjen e ēėshtjes shqiptare, pėr demaskimin e
propagandave serbe tė metropolės, duke njohur
shkrimtarė e atdhetarė tė kalibrit tė parė, duke pėrkrahur
intelektualėt tanė, duke lexuar e shkruar nė gjuhėn e shenjtė tė Naim
Frashėrit e Ismail Kadaresė. Shpreh keqardhje pėr ata qė hedhin para pa
lidhje, e su kujtohet njė gazetė shqipe ta blejnė, pėr ta pėrsosur
higjienėn e shpirtit, pėr ti zgjeruar njohuritė shėndetsore, kombėtare
e universale, dhe pėr ta kursyer kėshtu lekun e fituar me djersė, qė ai
mos tė shkojė atje ku se ka vendin. Jo mė kot, i biri i njė rilindasi,
na kėshillon qė nė ēdo fshat tė hapim biblioteka, tė riaktivizojmė shoqėritė
kulturo-artistike, tė ngrisim pallate kulture, ngase vetėm pėrmes
kultivimit tė shpirtit shqiptar e tė ndjenjave tė shenjta tė atdhedashurisė,
mund ti mposhtim ndikimet dėmprurėse, tė sundimeve tė huaja.
Mjek,
intelektual, shkencėtar dhe atdhetar
E
ka prezentuar shtypi para njė viti, dhe meriton ta riprezentojė, ngase ėshtė
fjala pėr njė shqiptar tė prekur nga flatrat e engjėllit. Sikur tė ishin
krejt shqiptarėt tė kėtillė: tė menēur, tė moralshėm, tė ndershėm e
tė zellshėm, Shqipėria kaherė do tė ishte e rrumbullaktė, me katėr
vilajete, me njė industri e ekologji tė atillė, qė do tė
ia kishte lakmi edhe Perėndimi. Ishin kėto kėto disa nga
komplimentet, me tė cilat e dekoronte gjyshi i tij, xhaxhi Xhavit, para disa
vitesh. Dinte ti hapė dyert e disponimit me buzėqeshje e humor. Kishte
punuar sė pari nė Konstancė, nė kohėn kur kėtu delte Shqipėria
e Re
(1919-1935). Me shpėrthimin e luftės sė dytė botėrore, Xhavit Abdiu e
braktis kurbetin, dhe vjen aty ku pat lindur: nė njė shtėpi tė vjetėr, e
ngritur nėn shtėpinė e las Rahim, qė dikurė kishte qenė shtėpia e njė
shqiptari katolik: Fran Kola. Martohet dhe krijon familje, me djem e me vajza
tė zellshme. Pėr tė siguruar ekzistencėn e tyre, sė pari punon nė
limanin e Danubit, pastaj kthehet nė Tetovė, dhe inkuadrohet nė mullirin e
qytetit, nė Ēarshi tė Epėr. Pėrshkon pėrēdo ditė, nga 20 km. rrugė
malore nė kėmbė, qė nga Pėrroi i Kishės sė Shipkovicės, e deri
tejmatanė Kishės Shqiptare tė Shėn Mėrisė, tė cilėn para 90 vitesh, me
vėrshimin e okupatorit serb nė trojet shqiptare (1913), nga Shumbria (Shėn
Mėria) na e bėnė Sveta Bogorodica. Kujt nuk i besohet ky argument, le ta
pyesė shqiptarin mė tė pėrzemėrt tė fshatrave shqiptare tė Rekės,
zotin Todor Prifti, kopronar i shitores Gėzimi
i fėmijėve,
nė Tetovė.
Xha
Xhaviti i Shipkovicės dhe Albania e Konstancės, Shqiptarėt e
Berlinit dhe Respekti ndaj Zotit, Dashuri e dyfishtė, Doktor Sefer Abdija dhe
Shqiptarėt e Berlinit, Unioni i Studentėve Shqiptarė nė Gjermani, janė
disa nga artikujt e botuar nė Shkup e Bukuresht, ku bėhet fjalė pėr mjekun,
intelektualin dhe atdhetarin e lartėpėrmendur, dr. Sefer Abdiun, jeta,
veprimtaria dhe pamja psiko-fizike e tė cilit, tė lė pėrshtypjen se dielli
pėr krejt shqiptarėt lind nė Shipkovicė. Sėbashku me zotėrinjtė Hamsi
Beluli, Jetmir dhe Nehat Voka, Sufjan Halili, Xhemile Seferi, Mediar Leka, e tė
tjerė, zoti Sefer hyn nė rradhėn e bashkėfshatarėve tanė tė zellshėm qė
kanė frekuentuar fakultetet e universiteteve gjermane, disa duke studjuar
drejtėsinė, do tjerė ekonominė apo mjeksinė. Kėta bij tė menēur tė
Shipkovicės kreshnike, janė pjesė e atyre qė ia shtojnė namin,
vendlindjes dhe shqiptarizmit nė diasporė.
Porsi
te hebrenjtė, patriotizmi i dr. Sefer Abdiut ėshtė kulti ndaj Punės,
Familjes, Farefisit, Kombit dhe Atdheut. Ata qė si dinė kėto pesė vlera
tė shenjta, nė vend tė menēurisė, Zoti ua ka dhėnė mashtrimin. Pėr fat
tė keq, shqiptarė tė kėtillė, fanatikisht tė mashtruar, kemi sa tė
duash, qė nga Reēica e pesė xhamive dhe e asnjė pallati tė kulturės, e
deri te ata qė i mashtronin sivėllezėrit
tanė pėr tė mbledhur qindramijėra marka pėr faltore, nė kohėn kur kuēedra
militariste serbe bėnte kėrdi kundėr shqiptarėve tė Kosovės. Mė
kaplon vaji kur mė kujtohet rasti i Siniēanit, na thot njė profesor i
gjuhės shqipe, dhe pasi shpreh keqardhje pėr zhdukjen e freskave tė njė
kishe katolike nė njė fshat tė fushės, shton se i madh ėshtė
naiviteti i atyre qė hedhin para pa lidhje, e su kujtohet njė
gazetė shqipe ta blejnė, pėr ta pėrsosur higjienėn e shpirtit, pėr ti
zgjeruar njohuritė shėndetsore, kombėtare e universale, dhe pėr ta kursyer
kėshtu lekun e fituar me djersė, qė ai mos tė shkojė atje ku se ka
vendin. Shqiptarėt e mirėfilltė siē ėshtė rasti i dr. Sefer Abdiut, i
besojnė Zotit dhe pėrkujdesen pėr zgjerimin e njohurive, pėr flakjen e
paragjykimeve, pėr respektimin e vlerave kulturore e kombėtare. Janė pikėrisht
ata qė e respektojnė maksimėn e Rexhep Vokės: " E lusim Zotin e vėrtetė, qė Shqiptar pa fe tė mos ketė!",
apo atė tė Pashko Vasės: "Ēonju
shqyptarė, prej gjumit ēonju/ Tė gjithė si vllazėn nnjė besė shtrėngonju/
E mos shikoni kisha e xhamia/ Feja e shqyptarit asht Shqyptaria".
Takimet
me zotin Sefer janė tė shkurtėra e impresive. Porsi gjermanėt, pėrherė e
gjen duke lexuar, duke ushtruar, duke studjuar, duke punuar. Sipas Faktit (24
shtator 2002), ėshtė shipkovicasi qė doktoron nė klinikat e Berlinit. Sefer
Abdija, atėbotė kur kishte ardhur nė Gjermani, kishte pasė njė synim tė
qartė para vetes, synim qė lidhej edhe me amanetin e tė atit tė
thellonte studimet e tij nė mjekėsi dhe pikėrisht nė fushėn e shėrimit tė
tumorit bronkial.Sot ai gjendet para pėrfundimit tė disertacionit nė
spitalin Neuropina tė Berlinit, dhe ēdo ditė e kemi gjithnjė e mė
afėr pėrmbushjes premtimit tė dhėnė babait, pėr tu aftėsuar qė
tė ndihmojė njerėzit e goditur nga kjo sėmundje e rėndė. Ėshtė
ky medalioni publicistik me tė cilin e dekoron zoti Zejnulla Jakupi, e tė
cilit preferojmė ti themi pa e hidhėruar: Zen Jaka, siē preferojnė edhe
andej nga Tirana, Mustafės ti thonė Tafa, Sadikut Dika, Alixhemalit Mala.
Doktor Sefer Abdia, tė cilit preferojmė ti themi zoti Zef Mnjaku, ngase
edhe atė e preokupojnė rrėnjėt e lashta tė shqiptarizmit, qė ndėrlidhen
me botėn katolike, ėshtė shqiptari i parė qė hulumton deri nė shkallė tė
dizertacionit, problematikėn e tumorit tė mushkėrive nė universitetet
gjermane.
Ėshtė
autor kontributesh konkrete, pėr
mbarėvajtjen e shqiptarizmit nė diasporė
Nė
hulumtimet e tij shkencore, ai i ėshtė rekur njė metode tė re pėr
diagnostifikimin e hershėm tė tumorit tė mushkėrive. Kjo ėshtė njė ēėshtje
qė do ketė vlerėn e vet nė ardhmėri. Ėshtė fjala pėr studimin e disa
proteineve specifike, qė nė gjuhėn angleze quhen "heat
schochk proteins", tė cilat shkaktojnė paraqitjen e tumorėve tė
pashėrueshėm. Megjithatė, pėrmes detektimit tė gjakut periferik, ato mund
tė parandalohen, sidomos kur vjen fjala pėr ata qė vuajnė nga mushkėritė
e dėmtuara. "Shpresoj se pėrmes hulumtimeve tė mėtejshme nė kėtė fushė, do tė
arrijmė rezultate pėr ti shėrruar, edhe shqiptarėt e sėmurė",
thot zoti Zef, i cili, pos hulumtimeve shkencore, merret edhe me krijimtari
letrare. Lexon literaturė profesionale, shkencore e artistike, zhvillon njė
veprimtari modeste publicistike, pikturon, pėrkujdeset pėr familjen dhe jep
prova tė shumta tė atdhetarizmit.
Qetėsinė
dhe kėnaqėsinė shpirtėrore, ka
dhunti prej Zotit. Modestia e tij ėshtė e njė niveli tė lartė. Edhepse
ende si kishte mbushur tridhjetė pranvera, ai dinte tė japė kontribute
konkrete pėr mbarėvajtjen e shqiptarizmit nė diasporė, duke ekspedituar
kur duhej, nam ilaēesh pėr sivėllezėrit e vet nė Kosovė e Maqedoni, duke
marrė pjesė nėpėr debate internacionale pėr mbrojtjen e ēėshtjes
shqiptare, pėr demaskimin e propagandave serbe tė metropolės, duke e shoqėruar
Kadarenė, Podrimjen, Vincėn, shkrimtarė e atdhetarė tė kalibrit tė parė,
duke i pėrkrahur intelektualėt tanė, duke lexuar e shkruar nė gjuhėn e
shenjtė tė Naim Frashėrit e Sadudin Gjurės. Rrėnjėt e tij vijnė nga njė
trung i shėndetshėm i Mnjakėve tė Shipkovicės, siē ėshtė ai i xhaxhit
Xhavit, Abdylmexhit, apo Vejsel Ramizi. Krahas Didare Hanit dhe Ramije
Abdurahimit, shkruan dhe boton poezi, qysh si nxėnės i shkollės sė mesme nė
Tetovė. Edhe e shoqja e tij, zonja Xhemile Seferi, specializon nė fushė tė
gjinekologjisė dhe jep shembuj konkretė, pėr emancipimin e fermrės
shqiptare. Janė njohur nė rini dhe kanė krijuar njė jetė tė lumtur bashkėshortore,
duke e kultivuar sėbashku, atė qė ėshtė mė fisnike e mė sublime:
respektin ndaj familjes dhe ndaj diturisė. Edhe njėrin, edhe tjetrin, i
preokupon fati i mėrgimtarėve shqiptarė nė Evropė. Kur i njohėm pėr herė
tė parė, para dhjetė vitesh, i gjetėm duke lexuar do artikuj si Albaner
sind guter arbeiter, Skanderbeg und die Literatur, Kadarenė nė
gjuhėn gjermane, etj.
Falė
interesimeve tė tij tė parreshtura pėr shqiptarėt, patėm fat ta njohim
edhe njė mik tė madh tė Shqipėrisė: intelektualin italian me prejardhje
gjermane, Giusepe De Siati, filoshqiptar dhe pėrkthyes i Kadaresė nė gjuhėn
e Nietzsches. Sėbashku me zotėrinjtė Ejup Ajdini, Iljaz Osmani, Idriz
Hamzai, Ibrahim Guri, Nehat Voka, nxėnės, studentė, arsimtarė, intelektualė
e fshatarė, jo vetėm tė Shipkovicės, preferon me tė madhe
flakjen e fanatizmit te shqiptarėt e Sharrit e tė Pollogut, ku ėshtė
mė i theksuar, sidomos kur vjen fjala pėr diskriminimin e femrės, pėr ēlirimin
e saj nga burgu shtėpiak, pėr emancipimin e meshkujve, pėr flakjen e
xhelozisė, pėr fisnikėrimin e ambientit shqiptar me fabrika e uzina, edhe nėpėr
fshatra. Jo mė kot, i biri i njė rilindasi na kėshillon qė nė ēdo fshat
tė hapim biblioteka, tė riaktivizojmė shoqėritė kulturo-artistike, tė
ngrisim pallate kulture, ngase vetėm pėrmes kultivimit tė shpirtit e tė
ndjenjave tė shenjta tė atdhedashurisė, mund ti mposhtim ndikimet dėmprurėse,
tė sundimeve tė huaja.
|