Veprimtar i
dalluar i diasporės shqiptare tė Gjermanisė
"Nuk di nė mund tė ketė shqiptar mė tė sinqertė e mė tė
besueshėm nė Hamburg, se Iljaz Kamberi", na thot njė bashkatdhetar yni
nga Gurgurnica e Tetovės. I lindur nė Shipkovicėn legjendare. Iljaz
Kamberi ėshtė njėri nga veprimtarėt mė tė dalluar tė diasporės
shqiptare tė Gjermanisė. Pėrgjatė qėndrimit tė tij tridhjetėvjecar nė
kėtė vend, ai ka dhėnė prova tė shumta tė atdhedashurisė.
Qysh nė fillim tė viteve '70-tė, ai u inkuadrua nė
lėvizjen tonė kombėtare pėr fisnikėrimin e shpirtit shqiptar, pėrmes
leximit dhe pėrhapjes sė librit shqip, tė gazetave e revistave tona, qė i
siguronim nga Shqipėria, pėrmes linjės Tiranė-Bukuresht-Shipkovicė.
I frymėzuar nga vlerat tona folklorike, nga kultura, letėrsia, arti,
traditat e historia jonė e lashtė, ai u angazhua pėr shpėrndarjen e dritės
sė atdhedashurisė shqiptare , jo vetėm nė gjirin e vendlindjes, por edhe
te bashkatdhetarėt tanė nė Gjermani. Kėshtu, nė pranverėn e hershme tė
vitit l973, sėbashku me Tasin Vokėn e kolegėt
e tjerė tė punės, e pat pritur dhe strehuar nė Bindlah tė Bajrotit, njėrin
nga bashkėfshatarėt e tij, tė cilin e ndiqnin klyshėt e tėrbuar tė
sigurimit jugosllav. Mė vonė, pasi qe vendosur nė Hamburg, veprimtarinė e
vet kulturore e patriotike e intensifikoi nė kuadrin e shoqėrive tė
atjeshme shqiptare. Sėbashku me bashkėfshatarėt e tjerė tė tij, ai pati
fatin ta njohė e ta ketė mik tė shtėpisė, legjendėn e pavdekshme tė
Sharrit, shkrimtarin dhe atdhetarin e Shipkovicės, Xheladin Gjurėn. Pat
njohur e pat pėrkrahur nė ndėrkohė, edhe intelektualė, shkrimtarė,
gazetarė, luftėtarė e atdhetarė
tė shumtė, njerėz tė pėrmalluar
ndaj kombit e atdheut, tė vetėdijshėm se
vetėm duke qenė gjithmonė nė shėrbim tė shqiptarizmit, mund ta pėrfitojmė
dritėn e Parajsės.
Duke i deshifruar letrat
e tij, konstatojmė tė vėrtetėn sė qysh par dhjetė vitesh ai shpreh dėshirėn
pėr tė pajisur bibliotekėn e tij me gazeta, revista, libra, fotografi,
kaseta, pllaka
e me dokumente qė reflektojnė shpirtin shqiptar, artin shqiptar,
historinė shqiptare, lashtėsinė tonė dhe krenarinė pėr tė lindur, pėr
tė jetuar e pėr t'u shuar si shqiptar. Dėshira e tij prioritare, pėrmes
grumbullimit tė kėsaj lėnde tė mirėfilltė albanologjike kishte tė bėjė
me realizimin e njė dėshire tė shenjtė - edukimin e fėmijėve
me njė frymė tė shėndoshė kombėtare
dhe me njė moral tė lartė, duke krijuar te ta kultin ndaj librit, mesimit,
punės, familjes dhe atdheut.
Zoti Iljaz realizojė edhe njė dėshirė
tjetėr-lansimin pėr diasporėn shqiptare tė Hamburgut, tė njė ekspozite
albanologjike, me tė gjitha ato vlera kombėtare qė i grumbulloi pėrgjatė
viteve. Dhe kush e bėn kėtė. E bėn kėtė njė banor i thjeshtė i
Shipkovicės, me pak shkollė por me shumė shpirt, me vullnet tė ēelniktė
e me ndjenja tė kristalta kombėtare, pėr tė zbukuruar jo vetėm banesėn e
tij, por edhe sallonet moderne tė Hamburgut, shtėpinė nė Shipkovicė dhe
rrugėt e saj, duke i modernizuar ato, qysh para se tė krisė lufta.Takimet
me zotin Iljaz Kamberi, Zija Murseli, Halit Ymeri e tė tjerė (qė tė gjithė
nga Shipkovica), janė tė shkurtėra e impresive. Kontributi i tyre konkret
ndaj cėshtjes shqiptare, ėshtė kontribut i shenjtė. Ata qė kanė patur
fatin ta vizitojnė ekspozitėn dokumentare me vlera kombėtare tė zotit
Iljaz Kamberi, qė e organizoi kah fundi i vitit tė shkuar dhe fillimi kėtij
viti nė Qendrėn Islamike tė Hamburgut, kanė konstatuar se kjo ekspozitė
ėshtė njė inisiativė fisnike edhe pėr tė rinjtė tanė, qė ta shohin e
ta dinė se nga jemi, nga vijmė, kush jemi e nga shkojmė.
Le
ta dinė tė rinjtė prejardhjen shqiptare, autohtoninė shqiptare, traditat
tona dhe trimėrinė tonė qė na
ka shpėtuar nga planet djallėzore tė shkijeve, pėr tė na shkombėtarizuar.
Shqipėria pėrgjatė periudhės ilire, Shqipėria nė kohėn e Skėnderbeut,
Shqipėria nė kohėn e Bajram Curit, Ismail Qemalit, Idriz Seferit, Fan Nolit
e Gjergj Fishtės, Shqipėria nė kohėn e Ahmet Zogut dhe Enver Hoxhės,
Kosova kreshnike e Adem Jasharit, Kisha katolike e Shipkovicės, Veteranėt,
shkrimtarėt dhe atdhetarėt tanė, janė disa nga temat fotografike qė I
prezentoi zoti Iljaz nė kėtė ekspozitė, I emocionoi vizitorėt e panumėrt
shqiptarė e joshqiptarė tė Hamburgut, ndėr tė cilėt edhe intelektualin,
shkrimtarin dhe gazetarin e shquar kosovar, Arif Mulliqi, I cili impresionet e
tij I bėri publike pėrmes njė artikulli tė mirėfilltė analitik Koha e
shqiptarėve pėrmes ekspozitės sė njė mėrgimtari. Ėshtė hera e parė
qė nė diasporėn shqiptare organizohet njė ekspozitė artistike me
fotografi, libra, albume, qė ėshtė shumėdimensionale nė pėrmbajtje dhe
formė dhe do tė ishte mirė sikur kjo ekspozitė tė hapet edhe nė Berlin,
Shtutgart, Paris, Londėr, nė mos pėr gjė tjetėr, atėherė le tė shikojnė
mėrgimtarėt tanė se edhe me angazhime tė kėtilla nė art, me ruajtjen dhe
kultivimin e kulturės, shqiptarėt dinė tI ndihmojnė atdheut - shprehet
me kėtė rast, autori I tekstit tė lartėpėrmendur.
Pėrmes
ruajtjes me besnikėri tė fotografike tė heronjėve tė kombit, zoti Iljaz e
mposhti fanatizmin pseudoislamik tė disa klerikėve tanė, qė e mashtronin
popullin gjoja se na qenka mėkatė tė ruhen fotografitė e tė vdekurve, apo
ta flakin havalen gratė tona, nėnat tona, motrat tona, vajzat tona. Jam shumė
I lumtur qė pas njė kohe tė gjatė, zoti Iljaz shkėlqeu si meteor, duke e
fisnikėruar ende mė shumė emrin e Shipkovizes nė diasporė - na thot njė
bashkėfshatar zni pėrmes linjės telefonike, duke shtuar se pėrmes
artizanatit, gazetave e librave tė prezentuara, pėrmes flamurit tė kombit e
vlerave tė tjera dokumentare, tė shtzpura, tė shkruara, tė fotografuara, tė
kseroksuara apo tė qėndisura, ai e prezentoi shpirtin shqiptar, qenjen tonė
dhe integritetin kombėtar.I.Kamberi me kėtė ekspozitė e freskoi
dashurinė ndaj kombit dhe me kėtė rast tregoi vetėdije tė lartė
atdhetare si mėrgimtar-ėshtė kz njė nga impresionet e shumta tė shėnuara
nė ditarin e kėsaj ekspozite, nga ana e atzre qė patėn fatin ta vizitojnė.
Vlen tė pėrmendet me kėtė rast kryesia e Shoqatės Shqiptare Verrat e
Llukės nga Hamburgu, zotėrinjtė Rexhė Smajlaj, Musa Mazrekaj, Vebi
Sallai, Haxhi Dervishaj, Remzi Xhezairi, Violetė Dukaj, Zekirja Zulbeari,
Servet Izeti e shumė tė tjerė. Duke shpresuar se shembullin e zotit Iljaz,
pėr tė krijuar biblioteka personale, do ta ndjekin edhe bashkatdhetarėt tanė
tė tjerė, kudo qė tė jenė, nė vendlindje apo diasporė, e pėrgėyojmė
edhe ne nga zemra, kėtė tribun tė thjeshtė tė shqiptarizmit, qė pėrmes
jetės dhe veprės sė vet patriotike, dėshmon konkretisht se shqiptari ngado
qė shkon, vendin e vet nuk e harron.
|