Për të gjitha problemet e kombit shqipëtar,trysnitë e përdorura ndaj tij si dhe identitetin e kombit shqipëtar, në të gjitha arkivat e europës dhe atë të Universiteteteve më të famshëm të botës, gjurmimet e kryera flasin me gjuhën e së vërtetës dhe jo me gjuhën e diplomacisë apo politikës arrogante europiane.
Për këtë duke iu referuar disa autorëve kronologjikisht , po japim më poshtë deduksionet e tyre mbi SHQIPËRINË DHE SHQIPËTARËT.

1804 W.M.LAKE " Travels in northern Greece ",botuar në Londër në vitin 1835,citon Lordin Brauton - mik i ngushtë i Lordit Bayron,duke vënë theksin që shqipëtarët thonë kur i pyet : - çfarë jeni ? Ata përgjigjen :- duke mos thëne kurrë se jemi musulmanë ose të krishterë 
Në vitin 1875 në Botimin e nëntë të Enciklopedisë Britanike si dhe në „Times“ të Londrës 1878 nuk përmendet kurr Gadishulli Ballkanik,por Gadishulli Ilir (!)

      Nuk përmendet as në Fjalorin e Përgjithshëm Enciklopedik të shkruar në Paris më vitin 1879 nga Vivien de Saint Martin por përsëri gadishulli ilir.

      Studiuesi për Bizantin BURY – anglez përherë e përmend Gadishulli Ilir    Nga del pra KOSOVA që qënka e serbëve kur pasardhësit e ilirëve jemi nè dhe vetëm nè.

      Në Vjenë më 1913 një studiues kroat Millan Shuflaj shkruan tek vëllimi i parë  „Acta et Diplomata res Albaniae mediae actatis illustrantia „ që të gjitha informacionet për këtë vend e për këtë komb na i japin vetëm armiqtë e Shqipëris¨...

      Ka nga shkrimet e normandëve të lashtë se kur erdhi në brigjet e Shqipërisë Robert Guiskardi , përdorej e shkruar gjuha shqipe ! Si neglizhentë të tillë shqipëtarët janë të vetmit popuj të lashtë të europës juglindore që nuk kanë as monumente kulture dhe as arkiva kombëtare.Një dorë tepër tinzare i ka plaçkitur ato ! Ndërsa të shkolluarit shqipëtarë kanë punuar përherë jashtë teritorit etnik të saj dhe kanë shkruar gjithmonë në gjuhë të huaj (!) Estienët – familja e shquar e filologëve francezë është me origjinë shqiptare siç është dhe Koçi Bej – „Monteskieja i osmanëve „ nga Korça (!) Ky informacion na vjen nga studiuesi i shquar gjerman Franz Babinger në vitin 1927 tek „ Die Geschichtsschreiber der Osmanen ,“ botuar në Leipzig (fq.184),

      Në Londër më 1927 botn Paul Edmonds „ To the land of the Eagle „ ku quhet „kopështi shkëmbor i Europës Juglindore „ .Zotërinj të nderuar     në Fushën e Martinajve që etimologjia sërbe e quan Triepçe – të Kosovës  prodhohet 24.37 % e arit europian .

      Ndërsa, ja se çfarë shkruan zonja Edith Durham në 1920 tek „ Twenty Years of Balkan Tangle  „ apo në vitin 1905 tek „ The Burden of the Balkans „ , ( fq.,124 dhe fq.217 respektivisht krahasohet ky vend e ky popull me Uellsin e Veriut (!)

      Kur dihet shovinizmi i Kishës Ortodokse Sllave – Jyrien de La Gravierë      na sjell tek „ La station du Levant „ në vitin 1876 vëll II.fq.89 lluksin e mentalitetit shqipëtar duke shkruar „ ...Kombësia i bashkon shqiptarët     shumë më tepër se sa i ndan feja .“

      Ndërsa Hobhouse bnë f1q.147-148 të „ A Jorney through Albania“ na bën të ditur se nga viti 1878 deri më 1920 ( Lidhja e Prizrenit dhe Pushtimi Italian ) ,grekët e serbët pretendojnë se nuk ekziston kombi    Shqipëtar (!) ... Fuqitë e Mëdha kanë qeshur me ta.Biles një diplomat europian i pyeti :- a ka dallim kisha greke nga kombësia greke,apo kisha sërbe nga kombësia sërbe ?...“

      Në vitin 1914 Wadham Peacock tek „ Albania : The foundling State of Europe „ ,(fq.177) na bën të ditur : „ Vetëdija europiane e njeh kombësinë shqipëtare.Por ndërmjet sllavëve dhe tyre ka disa shekuj hakmarrjeje.Shqiptari e sheh sllavin si pushtues dhe grabitës.Ndërsa sllavi e sheh shqiptarin si njeri të padëshirueshëm .Duke patur një përparsi tepër të çmuar që sllavi është treguar më i shkathët në shkrimet e veta,ndonse ka ardhur në mes shekujve VII e XI-të,duke e gjetur shqiptarin autokton,e konsideron shqiptarin si bandit dhe grabitës të fshatrave sllave ( !) .Në fakt –vazhdon autori – tjetër kush e ka mizën nën kësulë ...“

      W.M.Leake në vitin 1804 boton në Londër „Travels in Northern Greece„ ( vëll.I.fq.43 ) që „ Ndrysh nga kombet e tjerë të gadishullit që dallojnë thellësisht besimin fetar,shqipëtarët nuk thonë as jemi turq,as jemi të krishterë , por thjeshtë e prerazi jemi shqipëtar ! Sa dinakëri treguan Akademia e Beogradit , çupriloviqët , e rankoviqët kur dëbuan     500 nijë shqipëtarë gjoja se ishin turq në vitin 1956 ¨.

      Historiani i Kryengritjes Greke Xhorxh Finlej pasi analizon karateristikat dhe cilësitë e shqipëtarëve në krahasim me fqinjët e vet  na tregon tek Histori of Greece „ (bot.Oksford 1877 vell.VI.fq.31 )se :   Shqiparët e donin të vertetën dhe ishin të ndershëm .

      Në librin e vet „ Turkey and ist People „ Edwin Pears bot.2 fq.167 në Londër vlerson 5 cilësi të  shqipëtarve që janë : - PAVARËSIA,KALORSIA,MIRËSJELLJA,TOELRANCA  dhe BESNIKËRIA .

      Shqipëtarët nuk janë turma dhe as primitivë ! Lexoni në revistën      „ ALBANIEN “ botuar më 1927 në Shtugart ku Herbert Louis na citon     „Në Shqipëri nuk ka masa indiferente.Atje çdo individ është i gatshëm të  marrë nismë të fuqishme .Shqiptari e ka ndjenjën e vetëbesimit më të fortë se çdo gjë !...“

        Idriz  Hamzai